Uyku ilacı ve placebo (Babamda yaptığım bir deneme)
Babamın da böyle bir güçlüğü vardı ve yardımı uyku ilaçlarından alıyordu. O dönemde tıp talebesi idim ve devamlı uyku ilacı ile uyumak zorunda olmasına üzülüyordum. Aldığı ilaç ağır da bir ilaçtı birbirine geçme iki parçalı bir kapsül içinde beyaz bir tozdu.Tozu boşalttım ve kapsülleri nişasta ile doldurup kapattım. Babam akşamları yatmadan önce uyku ilacını ! almaya devam etti.
Birkaç gün sonra uyku ilacı ile düzenli uyuyabiliyor mu ? diye sordum Bana uykusunun iyi olduğunu, uyku ilacına iyice alışmış olmalı ki biraz geç geldiğini fakat daha hafif uyandığını ve başağrısı yapmadığını söyledi.
Nişasta nın mucizesi !!
İşte size kısaca adından bahsettiğim ve üzerinde duracağımı söylediğim Placebo etkisi olayının çok tipik bir örneğini gördünüz.
Şimdi placebo etkisi nin üzerinde biraz duralım:
Tedavi edici yöntemlerin etkisine benzer sonuçları, gerçekte o yönde etkisi olmayan madde veya yöntemlerle elde etmenin çok eski bir geçmişi vardır. Birçok şarlatanların da güç kazanmasına ve şöhret yapmasına sebep olmuştur.Hatta tıptan ve eczacılık ilminden bile önce gelir. Hala da sırrını muhafaza eder.
Tedavi edici yöntemlerin ve ilaç endüstrisinde ilaçların, gerçek etkilerini ölçmek için yapılan deneylerde,bu yöntem ve ilaçların,etkisiz benzerleri yani placeboları da denemeye katılarak ilaç ile alınan sonuçlarda placeboetkisinin de olup olmadığı araştırılmaktadır.
Hemen pek çok deneyde, belirli bir oranda daha az olarak, placebolardan da, gerçekleri gibi sonuç alındığı görülmektedir.
Araştırmalar bir de ters yönde yapılmıştır:
Deneklere ‘'Rahatsızlığınızın tedavisi budur.Size uygulayacağız, yalnız başarı şansı çok yüksek değildir,ama denememizde fayda vardır ‘' dendiği zaman hem etkili ilaçlar serisinden hem de placebo serisinden alınan başarı oranları daha düşük çıkmıştır.
Placebo etkisi ağrı ilaçlarında daha bariz olarak görülmekt edir.Kullandığı ilaç kendisine haberi olmadan verildğinde ilacın hastanın ağrısı üzerindeki etkisi daha zayıf olmakta; halbuki haberi varsa o sonucu beklemektedir ve ağrı ilacının etkisi daha fazla olmaktadır
Vücudun ürettiği bir tür morfin olan endorfin bizi .birçok ızdıraplardan koruyabilme potansiyeline sahiptir ve birçok placebo ağrı gidericilere asıl hizmeti o vermektedir.Akupunktur uygulamalarının temelinde de endorfin vardır. Opium zehirlenmelerinde kullanılan naloxon un placebo maddelerin bu ağrı giderici özelliklerini bloke etmesi birçok placebo işlevinin endorfin üzerinden yürüdüğünü düşündürmüştür.
1961 de Henry K.Beecher:İyimser kardiologların hastalarının kalp problemlerinin ve göğüs ağrılarının, kötümser ve telaşlı meslekdaşlarınınkilerden daha çabuk iyileştiğini tesbit etmiş.
Bu deneylerin sonuçlarından çok etkilenenler, placeboların da fizyolojik değişimler yapma potansiyellerinin olabileceğini düşünmeye cesaret etmişlerdir
Placebo etkisi tarih boyunca tartışmalı olmştur:
-Richard Cabot: ‘'Kullanmaktan kaçınılmalıdır.Çünkü temeli aldatmaya dayanır''der..
-Newman : Placebo nun kullanılması tartışmalarındaki paradox'a işaret eder:
a)Esasında aldatma olan bu usul tıbbi ahlak kurallarına aykırıdır.
b) Fakat hastayı, yarar göreceği bir şeyden mahrum etmek de etik dışıdır'' der
Araştırıcılar bu farklı görüşlerı şöyle bir izah ile biraraya getiriyorlar:
‘'Etkenlerle doku ve organlar arasındaki algılama ve bunlara cevap verme , bilinçli veya bilinç dışı, beyinden geçmektedir.Beyin e tesir eden her hangi bir etken alınacak cevabı değişken kılmakta ve sonuçlar standardize edilememektedir,.
Bugün placebo, tıpta sadece araştırmalarda kontrollu karşılaştırmalar içn kullanılır.Hekimlerin bunları tedavi amacı ile kullanması tıbbi etik dışıdır. Hekimin en etkili placebo'su tavrı ,davranışları ve ikna gücü olan sözleri olabilir
.Bu da Tıp bir ilim, hekimlik bir sanattır sözünün en güzel kanıtıdır.